KRÓTKA POWTÓRKA
Znamy nie tylko alfabet ABCDE, ale również model depresji Becka. Ta wiedza, którą proponują nam dwaj klasycy - Albert Ellis i Aaron Beck jest w istocie bezcenna. Stanowi rodzaj haka, którego możemy trzymać w zanadrzu, a gdy dopadnie nas mentalny ból - wyciągnąć go znienacka i rozprawić się z intruzem. To również dowód na to, że nawet najgorsze z naszych dysfunkcji nie są najgorszymi na świecie, jedynymi w swoim rodzaju, upiornymi i nie do zwalczenia przypadłościami. Są rodzajem schematu (o różnej treści), który jesteśmy w stanie zwalczyć stosując się do kilku logicznych zasad.
DZISIEJSZA SESJA
Homo sapiens oznacza człowieka rozumnego. Rozumny nie oznacza jednak, że zawsze racjonalny. Jeśli poddalibyśmy analizie treść ludzkiego myślenia, szybko okazałoby się, że jest ono obarczone błędami logicznymi. Nie jesteśmy tak racjonalni, jak nam się wydaje.
W czasie sesji 11 naocznie dowiedliśmy, że rzeczy nie zawsze mają się tak, jak je widzimy. Dotyczy to nie tylko spostrzegania wzrokowego, ale również treści myślenia, przekonań na temat siebie samych, innych ludzi oraz świata. Zniekształcenia poznawcze dotyczą treściowych aspektów naszego myślenia. Możemy je określić jako iluzje myślowe. Prowadzą do błędnej oceny prawdopodobieństwa wystąpienia pewnych wydarzeń, nieadekwatnych interpretacji intencji i emocji innych osób oraz mogą tworzyć i podtrzymywać nieprawdziwy obraz siebie. Wiążą się najczęściej z negatywnymi emocjami. Jedna myśl może jednocześnie zawierać kilka zniekształceń poznawczych naraz. Nasze doświadczenia, wpływ środowiska decydują o tym, które zniekształcenia i w jakiej formie u siebie obserwujemy.
Najczęściej spotykanie zniekształcenia to:
UOGÓLNIENIE – „Wszyscy mężczyźni są tacy sami”
Rozpoznamy je bez problemu wyszukując się słów „zawsze”, „nigdy”, „wszystko”,, nikt”, ( „Nikt mnie nie rozumie”, „Ona zawsze myśli tylko o sobie”, „Wszyscy mnie ignorują”, „Nikomu na mnie nie zależy”). Generalizowanie polega także na wyciąganiu ogólnych, globalnych wniosków na podstawie pojedynczego wydarzenia „Nie wysłała mi życzeń na urodziny (pojedyncze wydarzenie), to znaczy że jej nie zależy (ogólny wniosek)”
MYŚLENIE DYCHOTOMICZNE – „Kto nie jest z nami, ten jest przeciw nam”
Nazywane jest błędem fałszywego dylematu, gdyż stawia w opozycji dwie opcje, podczas gdy istnieje wiele różnych możliwości. Polega na widzeniu świata w czarno-białych odcieniach, prostych podziałach dwubiegunowych typu dobry-zły, przyjaciel-wróg. Przykłady takiego myślenia zawierają zdania „Kto nie jest z nami, jest przeciw nam” „Jeśli nie osiągam sukcesu, to jestem przegrany”
PRZEPOWIADANIE PRZYSZŁOŚCI – „Nie dostanę tej pracy”
Większość z nas uważa się za istoty racjonalne i stanowczo zaprzeczy, ze wierzy we wróżby i możliwość przepowiadania przyszłości. Natomiast niejednokrotnie sami wcielamy się w rolę szarlatanów znających przyszłość. Oczywiste jest to, że nie mamy wiedzy „co będzie”, możliwe jest mówienie jedynie o pewnym prawdopodobieństwie. Fakty dotyczą tego co JUŻ się wydarzyło albo tego co TERAZ się dzieje. Fakty nie mogą dotyczyć przyszłości. Jeśli mówię „Nie uda mi się”, „Nie dostanę tej pracy”, „Już nigdy nikogo nie znajdę, będę samotna” to są to zdania odbiegające od faktów, gdyż dotykają one przyszłościowej perspektywy.
PERSONALIZACJA – „To przeze mnie on miał wypadek”
Istotą tego zniekształcenia poznawczego jest przypisywanie sobie odpowiedzialności za wydarzenia zewnętrzne czy też stany emocjonalne, wybory i zachowanie innych osób „Jeśli nie przyjadę, to popsuję im wieczór”, „To przeze mnie się stało”, „Źle go wychowałam, to przeze mnie jest w więzieniu”.
UZASADNIENIE EMOCJONALNE – „Czuję niepokój, więc stanie się coś złego”
Polega na tym, iż stanem własnego wzbudzenia emocjonalnego osoba uzasadnia istnienie określonych faktów. Można powiedzieć, że jest to typ myślenia egocentrycznego, gdyż stawia nas w centrum wydarzeń – skoro tak czuję, to tak jest. Z ABC emocji wiemy przecież, że to myśli a nie fakty wywołują emocje i związane z nimi doznania cielesne. To, że szybko bije mi serce, drżą kolana NIE oznacza, że wydarzy się coś złego.
ETYKIETOWANIE – „Jestem potworem”
Etykieta to uproszczone i schematyczne określenie siebie lub innych. Zawiera negatywne konotacje emocjonalne. Są to zdania które wypowiadamy myśląc o sobie lub innych „Co za głupek” „Jestem idiotą” „Ona jest nienormalna”. Etykiety nie odnoszą się do konkretnych zachowań (mimo iż powstają w reakcji na nie), lecz oceniają osobę jako całość. Jak mówił Alfred Korzybski „Uważaj co do siebie mówisz, bo może okazać się, że słuchasz”.
MINIMALIZOWANIE – „Tak, ale to przypadek”
Jak reagujesz, gdy osiągasz sukces, kiedy ktoś obdarza Cię komplementem, docenia Twoje umiejętności? Czy przyjmujesz swoje osiągniĘcia jako dzieło własnej pracy, zdolności czy raczej dokonujesz zewnętrznych atrybucji przypisując sukces czynnikom niezależnym od Ciebie? Minimalizowanie przejawia się w reakcjach na pozytywne słowa przez zaprzeczenie „Miałem po prostu fart”, „Poszczęściło mi się” lub też w pomijaniu pozytywnego aspektu sytuacji i koncentracji na negatywnym biegunie „Tak, ale następny egzamin będzie dużo trudniejszy”.
ZADANIE DOMOWE
Tym razem zaproszę Cię do może bardziej nietypowego zadania w porównaniu z poprzednimi sesjami. Wiedząc, że jedna myśl może zwierać jednocześnie kilka zniekształceń poznawczych postaraj się skonstruować taką myśl, która będzie zawierała ich jak największą liczbę. Stwórz najstraszniejszego potwora z możliwych!
