KRÓTKA POWTÓRKA
Przed dwoma dniami, 14 stycznia obchodziliśmy Dzień Nieśmiałości, stąd też przy okazji
Dlaczego tak bardzo boimy się braku akceptacji ze strony innych? Dlaczego bywa tak, że dążymy za wszelką cenę do tego, by uzyskać przychylne spojrzenie drugiego człowieka, nawet kosztem własnych potrzeb? A z kolei innym razem rezygnujemy z potencjalnych związków, relacji, bo przewidujemy, że możemy zostać odtrąceni? Dlaczego te lęki są tak silne?
DZISIEJSZA SESJA
Inni ludzie są dla nas ważni. Chyba jedną z największych kar, bo najbardziej dotkliwych jakie wymyśliła ludzkość to kara wykluczenia z danej społeczności, banicja. W ten sposób pozbawia się człowieka możliwości bycia w społeczności, nawiązywania relacji, budowania i trwania w więzi z innymi. Skazuje się go na samotność. Choć obecnie nie grozi sromotna kara wygnania poza granice kraju, to na ryzyko wykluczenia z mniejszych grup jesteśmy narażeni realnie – z grupy znajomych, grupy zawodowej, czy organizacji do której należymy. Boimy się rozpadu związków, w których jesteśmy – przyjacielskich, partnerskich. Obawiamy się rozstań z rodzicami gdy jesteśmy dziećmi, a potem jako dorośli obawiamy się odejścia dzieci z domu.
Są wśród nas osoby z większą wrażliwością na odrzucenie. Ich trwanie w różnych relacjach to jak życie na bombie zegarowej. Towarzyszy im podskórna świadomość, że bomba musi wybuchnąć i cały czas czekają kiedy to nastąpi. Są przekonane, że nie uda im się utrzymać na dłużej partnera, że prędzej czy później odejdzie. To wyczulenie na bycie opuszczonym sprawia, że niejednoznaczne zachowania interpretowane są jako dowód braku akceptacji i aktywują poczucie zagrożenia utratą. Jeśli partner nie ma ochoty na seksualne zbliżenie, to na pewno dlatego, że zdradza – myśli taka osoba i pomija fakt, że od tygodnia partner pracuje po kilkanaście godzin. Lęk przed odrzuceniem w związku może nasilać zazdrość albo zwiększać wrogość, prowokować nieadekwatne, silne reakcje emocjonalne, a nawet skłaniać do sabotażu relacji – ja odejdę pierwszy, skoro i tak zostanę opuszczony. Lęk przed odrzuceniem towarzyszy nie tylko osobom będącym już w związkach, ale także tym, którzy chcą zawrzeć nowe znajomości, ale czują wielką obawę przed reakcją partnera/partnerki.
Michał ma 25 lat i do tej pory nie był w żadnym dłuższym związku. Czuje ogromną nieśmiałość i trudność w nawiązywaniu rozmowy z kobietami. Dotychczas, to zazwyczaj kobiety w jego życiu przejmowały inicjatywę. Ponieważ w jego zawodzie dominują mężczyźni, a na spotkaniach towarzyskich w nowym gronie raczej nie bywa, wie że będzie trudniej mu trafić na kobietę dla siebie. Na przystanku tramwajowym, z którego dojeżdża do pracy widuje regularnie atrakcyjną studentkę. Chciałby poznać ją bliżej, ale nie ma odwagi podjeść do niej, by zamienić kilku zdań ani tym bardziej zaprosić na spotkanie. Raczej siada w dużej odległości od niej i unika jej wzroku. Jak brzmią obawy Michała? „Co ona sobie o mnie pomyśli? Wyśmieje mnie . Nie zniosę tego . To będzie koniec świata. Na pewno mi odmówi. Przecież żadna dziewczyna nie chciałaby się ze mną umówić. Pomyśli o mnie, że jestem nienormalny, skoro zaczepiam ją na ulicy.” Najsilniejszy lęk Michała to taki, że dziewczyna go zignoruje, albo jeszcze gorzej- poniży, zadrwi. I co będzie d alej?- zapytalibyśmy Michała „Będę wstydził się za każdym razem kiedy spotkam ją na przystanku. Nie przeżyję tego!"
Korzystając z wiedzy możemy zidentyfikować liczne zniekształcenia poznawcze w myśleniu Michała. Po pierwsze, popełnia błąd przewidywania przyszłości (Na pewno mi odmówi) , a swoje przypuszczenia co może się wydarzyć traktuje jako pewnik. Po drugie katastrofizuje (Nie zniosę tego, to będzie koniec świata) i generalizuje (Żadna dziewczyna nie chciałaby się ze mną umówić). Automatyczne myśli Michała blokują jego szansę na udaną randkę i nawiązanie nowej znajomości, bo hamują jego aktywność Pod tymi myślami kryje się ważne założenie, w które wierzy Michał „Nie jestem wystarczająco atrakcyjnym mężczyzną, żeby podobać się kobietom” . Każdą ewentualną odmowę pójścia na randkę, będzie traktował jako potwierdzenie swojej teorii, że jest nieatrakcyjny i będzie ona atakiem na jego poczucie własnej wartości. Jakie pytania możemy zadać Michałowi, by pomóc mu zdystansować się od swoich myśli? Na przykład takie: Czy za 5 lat naprawdę będzie tak istotne, że ta rudowłosa piękność nie chciała pójść z nim na randkę? Jakie jest prawdopodobieństwo, że dziewczyna go wyśmieje? Jakie dokładnie zachowanie ma na myśli Michał myśląc o wyśmianiu? Jak często dziewczyny zaproszone na randkę reagują drwiną i śmiechem czy też obrażają chłopaka, który je zaprasza? Czy odmowa pójścia na kawę naprawdę jest dowodem na to, że jest nieatrakcyjny? Jaka jest lista innych, potencjalnych powodów ewentualnej odmowy?
Ellis zwrócił uwagę, że wiele osób podziela nieracjonalne przekonania mówiące o tym, iż „Muszę być kochany i szanowany przez wszystkie ważne dla mnie osoby. Muszę za wszelką cenę unikać braku akceptacji.” Dążenie, które kryje się za tą myślą napędza wiele samoutrudniających strategii. Co bardziej racjonalnego moglibyśmy sobie pomyśleć zatem? Ellis proponuje następujący odpowiednik „Miłość i akceptacja są bardzo wartościowe. Poszukuję ich wtedy, kiedy mogę, ale nie są one niezbędne do życia. Można żyć bez nich, tylko takie życie jest trudniejsze”. Potrzeba aprobaty i akceptacji to naturalne potrzeby i nic dziwnego, że do nich dążymy i czujemy się komfortowo kiedy są zaspokojone. Jednak bez aprobaty i akceptacji można sobie radzić. Nie jest nam potrzebny do niej nieustanny i nielimitowany dostęp. Jeśli akceptujemy samych siebie, to nawet brak aprobaty otoczenia jesteśmy w stanie znieść.
ZADANIE DOMOWE
Jeśli jesteś osobą w związku zaobserwuj jakie zachowania przejawiasz kiedy czujesz się zagrożony rozstaniem, czy obawiasz się porzucenia – reagujesz wycofaniem, wrogością, a może wzmożoną zazdrością? Jak Twój partner może interpretować Twoje zachowanie? Czy nie działasz czasem zgodnie z zasadą samospełniającej się przepowiedni?
Jeśli jesteś osobą samotną, która chciałaby zawrzeć nowe znajomości, ale obawia się odrzucenia, spróbuj dotrzeć do myśli, które Ci towarzyszą. Czego się obawiasz najbardziej? Dlaczego ewentualna odmowa byłaby dla Ciebie tak trudna do przyjęcia? A może odważysz się przeprowadzić eksperyment i zaprosisz 10 nieznajomych osób przeciwnej płci na kawę? Jakie będą reakcje? Zgodne z Twoimi oczekiwaniami?
